Bóng đè hay còn được gọi là chứng liệt thân khi ngủ, là một vấn đề mà 40% dân số trên toàn cầu mắc phải. Theo những nhà thần kinh học, sự ngắt quãng của não bộ đã ảnh hưởng tới khả năng điều khiển vòng tuần hoàn thức-ngủ, từ ấy dẫn đến hiện tượng bóng đè – một dạng của chứng rối loạn giấc ngủ.
Bóng đè không nguy hiểm tới tính mạng, nhưng nó có thể gây lo lắng. Không những thế, hiện tượng này có thể xảy ra cùng với các rối loạn giấc ngủ khác, chả hạn như chứng ngủ rũ (narcolepsy). Bóng đè có thể khởi đầu trong thời niên thiếu và có thể trở nên thường xuyên trong những năm 20 và 30 tuổi.
- Phân loại bóng đè
Tuy có nhiều dạng khác nhau, nhưng phần lớn người bị bóng đè thường có tín hiệu ngạt thở, tức ngực, không thể cử động hay kêu la, vẫy vùng khi ngủ. Một số người sau khi bị bóng đè thường không dám ngủ hoặc khó ngủ lại.
Ảo giác đột nhập: Hiện tượng này là người đang ngủ thấy có người lạ đột nhập vào phòng, sinh hoạt trong phòng như: đi lại, ngồi hoặc nằm lên giường, thậm chí là ngủ cùng mình. Chính nỗi khiếp sợ của chứng ảo giác đột nhập khiến người ngủ tê cứng chân tay, đổ mồi hôi và người mỏi nhừ sau khi tỉnh giấc.
Ảo giác thực thể: Thường xuất hiện vào quá trình cuối giấc ngủ và là dạng ảo giác phổ thông nhất của hiện tượng bóng đè. Dấu hiệu của chứng ảo giác này là bị đè ở vùng bụng và ngực khiến cơ thể như ngưng thở, họ chỉ có thể thức giấc khi thiếu oxi lên não. Với các người bị suy nhược tâm thần, họ có thể bị bóng đè 2-3 lần/1 đêm.
Ảo giác thăng bằng: Chứng ảo giác này gây ra cho con người một cảm giác thật trong một toàn cầu ảo. Ảo giác thăng bằng thường xảy ra ở các người có bệnh kinh niên về rối loạn tiền đình. Họ sẽ cảm thấy chới với trong lúc ngủ như rơi xuống vực, rơi từ tòa nhà cao tầng hay rơi từ phi cơ với độ cao không tưởng. Tuy nhiên, người bị ảo giác cân bằng thường thức dậy giữa khi ngủ, nghĩa là giữa lúc đang rơi lưng chừng. Điều này khiến họ vô cùng sợ hãi, tay chân co quắp, tim đập liên tiếp, và thường không thể ngủ lại sau đó.
- Nguyên nhân bị bóng đè
Giấc ngủ diễn ra theo chu kỳ, mỗi chu kỳ được chia làm 2 pha: pha ngủ nhanh (hay pha cử động mắt nhanh) và pha ngủ chậm. Bóng đè lúc ngủ liên quan đến sự đứt quãng hoặc phân mảnh giấc ngủ mắt chuyển động nhanh (giấc ngủ REM). Cơ thể xen kẽ giữa pha cử động mắt nhanh và pha ngủ chậm (non-rapid eye movement - NREM).
Một chu kỳ REM-NREM kéo dài khoảng 90 phút và phần đông thời gian dành cho việc ngủ là ở NREM. Trong thời gian NREM, cơ thể thư giãn. Trong thời gian REM, mắt chuyển động nhanh, nhưng cơ thể được thư giãn. Giấc mơ xảy ra vào thời khắc này. Hiện tượng bóng đè xảy ra lúc sự bất động thân thể trong pha ngủ nhanh vẫn tiếp diễn duy trì, trong khi não bộ đã hoạt động rồi. Những khu vực của bộ não phát hiện các mối đe dọa đang ở hiện trạng cao và quá nhạy cảm.
- Một số triệu chứng của bệnh bóng đè
Cơ thể tiết nhiều mồ hôi so với bình thường, đầu và các cơ xuất hiện tình huống đau nhức khó chịu. Trong một số trường hợp, đối tượng bị bóng đè sẽ có cảm giác tức ngực, khó thở và có vật nặng đè lên ngực. Sau khi bị bóng đè, một số đối tượng có thể rơi vào hiện trạng lo âu, buồn bã và mỏi mệt.
Tín hiệu lúc bị bóng đè thường xuất hiện lúc chúng ta gần tỉnh giấc hoặc ngay sau lúc vừa bước vào giấc ngủ với các biểu hiện khác nhau. Dấu hiệu lúc bị bóng đề phổ thông nhất đấy là mắt người bị bóng đè thường di chuyển nhanh, nhưng thân thể mất khả năng kiểm soát vấn đề chuyển động, tính linh động của tay, chân trong vài giây, thậm chí kéo dài đến vài phút.
Dấu hiệu lúc bị bóng đè khiến cơ thể rơi vào hiện trạng bất động dù đang tỉnh táo khiến chúng ta xuất hiện cảm giác sợ hãi, ảo giác, thậm chí là việc hoang tưởng về mẫu chết. Người bị bóng đè vẫn có khả năng nhận thức được những vấn đề, sự việc xung quanh, tuy nhiên chẳng thể chuyện trò. Trong hoặc sau lúc tỉnh dậy từ bóng đè, một số người có bộc lộ nói mớ, mất nhận thức tạm thời.
- Các đối tượng dễ bị bóng đè
Bóng đè thường xảy ra ở độ tuổi thanh thiếu niên và giai đoạn từ 20-30 tuổi. Ngoài ra, hiện tượng bị bóng đè ảnh hưởng đến nam giới nhiều hơn nữ giới. Bóng đè là một hiện tượng có khả năng di truyền, vì thế, nếu ba mẹ mắc phải, con mẫu của họ cũng có khả năng bị bóng đè. Những người trong hiện trạng căng thẳng, chịu áp lực to. Các người phải làm việc theo ca, hoặc thiếu ngủ. Những người bị chứng rối loạn giấc ngủ. Ngủ ở tư thế khác với tư thế thường ngày.
- Ngay khi bị bóng đè
Mọi người thường có thiên hướng hoảng loạn, sợ hãi khi bị bòng đè. Hãy tĩnh tâm, ấy không phải là một cách hay để đối mặt với hiện tượng này. Để giúp cơ thể trở lại trạng thái bình thường bạn có thể tham khảo một số biện pháp dưới đây.
Giữ nguyên tư thế: phần đông mọi người sẽ vẫy vùng, hoặc cố phản kháng với mong muốn thoát ra khỏi tình huống này càng nhanh càng tốt. Nhưng vô bổ. Hãy quyết tâm tĩnh tâm, giữ nguyên tư thế nằm và mọi chuyện sẽ qua thôi. Quy tụ hít thở: khi bị bóng đè, nếu bạn trở nên hoảng loạn hoặc khiếp sợ, tim bạn sẽ đập liên hồi, điều này càng khiến trình trạng tồi tệ hơn. Hãy nỗ lực thở đều để giúp cơ thể nhanh chóng trở về trạng thái bình thường.
Kiếm tìm sự trợ giúp từ người ngủ bên cạnh: Nếu bạn không ngủ một mình, hãy nói cho người ngủ cùng về tình trạng bạn thường gặp phải. Từ đấy, nhờ họ gọi bạn dậy khi bạn có những dấu hiệu của hiện tượng bóng đè. Phấn đấu nói chuyện: Bạn sẽ có cảm giác toàn thân bị đè nặng, cổ họng tê cứng khi bị bóng đè. Hãy cố gắng nói một từ ngắn, hoặc ho, hoặc đằng hắng để đánh thức cơ thể cũng như hệ tâm thần vận động. Cử động nhẹ: Bạn có thể thực hiện các cử động đơn giản như: co duỗi các ngón chân, ngón tay, hay hoạt động những cơ mặt để giúp bản thân nhanh nhất thoát ra khỏi tình huống bóng đè.
>>> Liên kết khác: